Afgelopen maand luidde UNICEF de noodklok over voluntourism: teveel vrijwilligers reizen naar ‘arme landen’ om daar iets goed te gaan doen en en passant een hoop levenservaring op te doen. Het is hét voorbeeld van een lastig dilemma. Want dat goede doen blijkt nu helemaal niet zo goed te zijn voor de mensen waar je het eigenlijk voor doet.
Ik zou dat dilemma breder willen trekken. Want ook in de professionele wereld gaan veel mensen naar het buitenland voor hun werk. Dat is boeiend en interessant, je leert er veel van, het vergroot je wereld, het geeft status en het voelt exotisch. Ook ik heb in het buitenland gewoond en gewerkt. Niet in bounty-oorden maar gewoon gewoon in regenachtige west europese landen. Maar toch voelt het exotisch. En ik heb er een internationaal netwerk aan over gehouden.
Ik heb me vaak afgevraagd of dat allemaal nou wel zo nobel is om als west europeaan in Afrika of Azië te gaan werken. Tuurlijk is het belangrijk om kennis en ervaring te delen. Ik ben de laatste die het nut daarvan zou ontkennen. Maar doen we het uiteindelijk niet allemaal voor ons eigen ego en onze eigen portemonnee? Op zich is er wat mij betreft ook niets mis mee om uit zakelijke overwegingen in landen te gaan werken met ‘economies in transition’ zoals dat soms zo mooi eufemistisch wordt uitgedrukt? Maar we weten ook dat we soms producten verkopen- vaak met donorgeld gefinancierd- die technisch helemaal niet passen bij de praktische beperkingen (onbetrouwbaar internet, ontbrekende data, ander soort kennis en gebruiken) van die landen. En stellen we ons ook niet vaak wat paternalistisch en betweterig op? En maken we de betreffende landen niet veel te afhankelijk van westers donorgeld?
Ik kan me nog goed herinneren dat toen mijn broer lang geleden op wereldreis was, hij vertelde dat hij Afrika vaak als treurig had ervaren met de opvallende 4-wheel-drives van de hulporganisaties op iedere straathoek. Dat maakte voor hem dat de afhankelijkheid ervan afstraalde. Terwijl ze het natuurlijk ook zelf kunnen. Daar ben ik van overtuigd. Zou het eigenlijk niet gewoon beter zijn als we er gewoon helemaal mee op hielden en ze hun eigen boontjes lieten doppen? En hun eigen fouten laten maken? Het past helemaal niet bij mijn politieke kleur om dat te denken maar toch bekruipt dat gevoel me regelmatig. Ik word graag, met goede argumenten, overtuigd van het tegendeel!